πό τον Σεπτέμβριο του 2022 (και τις εξαγγελίες του Πρωθυπουργού στην ΔΕΘ) η αγορά των φωτοβολταϊκών και οι ενδιαφερόμενοι περίμεναν εναγωνίως το νέο επιδοτούμενο πρόγραμμα για φωτοβολταϊκά σε στέγες κατοικιών, το οποίο αναμένεται να ελαφρύνει σημαντικά τον οικογενειακό προϋπολογισμό. 

Εχθές (2-3-2023) άνοιξε η πλατφόρμα για τις αιτήσεις ενώ εδώ και κάποιες μέρες ανακοινώθηκε η προδημοσίευση του οδηγού του αναμενόμενου προγράμματος από το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας καθιστώντας μας σοφότερους σχετικά με τους όρους, τις προϋποθέσεις αλλά και τη διαδικασία για την πολυαναμενόμενη επιδότηση για τα οικιακά φωτοβολταϊκά.

 Κόστος Ηλεκτρικής Ενέργειας: Το Πρόβλημα

Είναι γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια ένα από τα βασικότερα προβλήματα που απασχολεί τα νοικοκυριά (σύμφωνα και με πρόσφατες δημοσκοπήσεις) είναι το διαρκώς αυξανόμενο κόστος ενέργειας. Αρκεί να θυμηθούμε ότι το 2021 το κόστος ηλεκτρικής ενέργειας στην Ελλάδα κυμαίνονταν από 0.06 μέχρι 0.09 λεπτά για κάθε κιλοβατώρα. Μέσα στο 2022 αυξήθηκε ραγδαία μέχρι τα 0.70-0.90 λεπτά (δεκαπλασιάζοντας το κόστος) για κάθε κιλοβατώρα, ενώ στις αρχές του 2023 φαίνεται να σταθεροποιείται κάπου κοντά στα 0.15-0.25 λεπτά.

Τα περισσότερα νοικοκυριά έχουν κάνει ό,τι είναι δυνατό προς την κατεύθυνση της μείωσης της ενεργειακής κατανάλωσης (μειώνοντας ανάγκες, αντικαθιστώντας λαμπτήρες και ενεργοβόρες συσκευές, εγκαθιστώντας ηλιακούς θερμοσίφωνες, μονώνοντας τα σπίτια κοκ.).

Φωτοβολταϊκά: Η Λύση

Τα φωτοβολταϊκά έρχονται να δώσουν την λύση στον καθολικό μηδενισμό του κόστους ενέργειας για μία κατοικία.

Υπάρχουν αρκετών ειδών φωτοβολταϊκά συστήματα. Οι δύο βασικές κατηγορίες είναι τα αυτόνομα φωτοβολταϊκά και τα διασυνδεδεμένα. Τα αυτόνομα φωτοβολταϊκά δίνουν ρεύμα σε σπίτια που δεν έχουν καθόλου διασύνδεση με το δημόσιο Δίκτυο ενώ τα διασυνδεδεμένα φωτοβολταϊκά συνήθως αφορούν σπίτια με σύνδεση στο Δίκτυο.

Τις δύο προηγούμενες δεκαετίες ήταν ευρέως διαδεδομένα τα διασυνδεδεμένα φωτοβολταϊκά ταρίφας με τα οποία ο κάτοχός τους πωλούσε όλη την παραγόμενη ενέργεια λαμβάνοντας μία αποζημίωση (ταρίφα) για κάθε εγχεόμενη κιλοβατώρα.

Τα τελευταία χρόνια στην Ευρώπη αλλά και στην χώρα μας αναπτύσσονται ραγδαία τα συστήματα Αυτοπαραγωγής (Net Metering) κατά τα οποία η παραγόμενη ενέργεια συμψηφίζεται με την καταναλισκόμενη μειώνοντας το κόστος λογαριασμών ρεύματος. Σε αυτά τα συστήματα το Δίκτυο λειτουργεί σαν μια μεγάλη μπαταρία αποθηκεύοντας το πλεόνασμα ενέργειας όταν η κατοικία δεν το χρειάζεται (πχ πρωί-μεσημέρι που όλοι λείπουν ή πχ Αύγουστο που είμαστε διακοπές) και αποδίδοντάς το πίσω όταν η κατοικία το χρειάζεται και η ηλιοφάνεια δεν επαρκεί (νύχτες, χειμώνα).

Εγχεόμενη Ενέργεια: Το Πρόβλημα

Όσο τα φωτοβολταϊκά συστήματα Αυτοπαραγωγής (συμψηφισμού – net metering) πολλαπλασιάζονται (μαζί με τα φωτοβολταϊκά σε αγροτεμάχια) η παραγόμενη ηλιακή ενέργεια που διοχετεύεται (εγχέεται) στο Δίκτυο είναι τόσο μεγάλη που δεν υπάρχει δυνατότητα διάθεσης σε καταναλωτές.

Βάσει όμως της σύμβασης Συμψηφισμού που έχει υπογράψει ο Αυτοπαραγωγός όταν αυτός ζητήσει πίσω την εγχεόμενη ενέργεια το Δίκτυο θα πρέπει να την διαθέσει. Καθώς αυτό γίνεται κυρίως κατά τις νυχτερινές ώρες ή τον χειμώνα ο Διαχειριστής Δικτύου είναι αναγκασμένος να καταναλώνει λιγνίτη (με υψηλό κόστος λόγω ρύπων), φυσικό αέριο (σε έλλειψη και με υψηλό κόστος μετά τον πόλεμο στην Ουκρανία) ή να κάνει εισαγωγές υψηλού κόστους.

Φωτοβολταϊκά Αυτοπαραγωγής Net Metering με μπαταρία: Η Λύση

Το παραπάνω πρόβλημα έρχονται να λύσουν τα φωτοβολταϊκά συστήματα net metering με μπαταρία. Τα συστήματα αυτά λειτουργούν όπως τα απλά φωτοβολταϊκά συμψηφισμού χωρίς μπαταρία με την διαφορά ότι δίνουν προτεραιότητα μετά την κάλυψη των απευθείας αναγκών του καταναλωτή στην φόρτιση μίας μπαταρίας πρίν δώσουν το πλεόνασμα στο δίκτυο.

Αντίστροφα, όταν δεν υπάρχει ηλιοφάνεια, πρίν η κατοικία πάρει ενέργεια από το Δίκτυο πρώτα εκφορτίζει την μπαταρία. Με τον τρόπο αυτό όχι μόνο μειώνεται η εγχεόμενη ενέργεια στο Δίκτυο κατά τις ώρες που πλεονάζει αλλά μειώνεται επίσης και η ζήτηση ενέργειας από το Δίκτυο όταν δεν υπάρχει ηλιακή ενέργεια.

Η προσθήκη της μπαταρίας μειώνει τα προβλήματα του Δικτύου από την εγχεόμενη ενέργεια αλλά και το κόστος μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας του καταναλωτή, ταυτόχρονα όμως αυξάνει (σχεδόν διπλασιάζει) το κόστος του φωτοβολταϊκού συστήματος.

Η Επιδότηση: Όροι και Προϋποθέσεις

Την λύση στο πρόβλημα του διπλασιασμού του κόστους λόγω της προσθήκης της μπαταρίας έρχεται να δώσει το Υπουργείο Ενέργειας με το νέο επιδοτούμενο πρόγραμμα «Φωτοβολταϊκά στη στέγη».

Το Πρόγραμμα αφορά φωτοβολταϊκά Συμψηφισμού (Αυτοπαραγωγής – Net Metering) ΜΕ μπαταρία και Μόνο για κύριες ή δευτερεύουσες κατοικίες. Το Πρόγραμμα Δεν αφορά αυτόνομα φωτοβολταϊκά (για σπίτια χωρίς σύνδεση με τη ΔΕΗ) και Δεν αφορά κατοίκους εξωτερικού.

Απαιτείται η κατοικία να είναι διασυνδεμένη με το Δίκτυο και θα πρέπει να έχει προηγηθεί η διαδικασία Σύμβασης Σύνδεσης με τον ΔΕΔΔΗΕ (γίνεται ηλεκτρονικά και διαρκεί 15 μέρες). Ο Ενδιαφερόμενος θα πρέπει να έχει κωδικούς taxisnet και ενεργό ΑΦΜ.

H επιδότηση καλύπτει συστήματα μέχρι 10.8kwp με μπαταρία 10.8kwh. Θα πρέπει η μπαταρία να είναι ίση ή μεγαλύτερη από το φωτοβολταϊκό (για παράδειγμα αν βάλει κανείς 4kwp φωτοβολταϊκό η μπαταρία θα πρέπει να είναι πάνω από 4kwh). Οι κατοικίες με μονοφασική παροχή μπορούν να βάλουν μέχρι 5kwp φωτοβολταϊκά (με μονοφασικό αντιστροφέα υποχρεωτικά) ενώ οι τριφασικές κατοικίες μέχρι 10.8kwp αλλά με τριφασικό αντιστροφέα.

Οι ωφελούμενοι διαχωρίζονται σε 3 κατηγορίες. Την Α κατηγορία με τα μεγαλύτερα ποσοστά επιδότησης στην οποία ανήκουν τα ευάλωτα νοικοκυριά με κοινωνικό τιμολόγιο και στις κατηγορίες Β και Γ ανάλογα με το ατομικό (κάτω και πάνω από 20.000€) ή οικογενειακό εισόδημα (κάτω και πάνω από 40.000€).

Στον παρακάτω πίνακα φαίνονται τα ανώτατα ποσά επιδότησης που μπορεί να λάβει κάποιος ωφελούμενος:

Στα ανωτέρω ποσά περιλαμβάνεται και ο ΦΠΑ που είναι επιλέξιμη δαπάνη (πέραν των φωτοβολταϊκών, των μπαταριών, των βάσεων, των ηλεκτρολογικών υλικών και της εγκατάστασης).

Η διαδικασία για την αδειοδότηση και την επιδότηση είναι απλή, γίνεται ηλεκτρονικά και στα βασικά προαπαιτούμενα είναι (πέραν των όσων έχουν αναφερθεί) η νομιμότητα του κτιρίου (οικοδομική άδεια ή τακτοποίηση), η νόμιμη χρήση του χώρου εγκατάστασης (ιδιοκτησία, αποκλειστική χρήση ή έγγραφη συναίνεση από συνιδιοκτήτες).

Τί να προσέξετε

Όπως σε όλα τα τεχνολογικά προϊόντα ισχύει το «ό,τι πληρώνει παίρνεις»! Ο ενδιαφερόμενος θα πρέπει να προσέξει την προέλευση του εξοπλισμού, την ποιότητα και την αξιοπιστία του (εγγυήσεις) καθώς και τον χρόνο ύπαρξης στην αγορά (και της εταιρείας που θα τα εγκαταστήσει αλλά και του κατασκευαστή του εξοπλισμού).

Τα φωτοβολταϊκά σε κτίρια δεν είναι ίδια με τα φωτοβολταϊκά σε αγροτεμάχια. Μέχρι πρόσφατα οι εταιρείες εγκατάστασης που εξειδικεύοντας στα κτίρια μπορούσαν να μετρηθούν στα δάχτυλα του ενός χεριού. Όπως είναι λογικό η μεγάλη ζήτηση θα φέρει πολλούς στον χώρο αγνώστου προελεύσεως και ικανοτήτων (όπως είχε γίνει και το 2012 και μετά το 95% αυτών εξαφανίστηκαν).

Δώστε έμφαση στην εταιρεία με την οποία θα συνεργαστείτε. Προσπαθήστε να επιβεβαιώσετε την πολύχρονη παρουσία της στον χώρο και την αξιοπιστία των υλικών που χρησιμοποιεί. Αρκεί να αναφερθεί ότι μία μπαταρία 5kwh μπορεί να κοστίζει από 2.500€ μέχρι 5.500€ ή ένας αντιστροφέας πχ 5kw από 700€ μέχρι 2.000€. Είναι φανερό ότι οι διαφορές είναι χαώδεις αλλά κρίσιμες για την αξιοπιστία, την ασφάλεια και την μακροβιότητα του συστήματος. 

Μην ξεχνάτε ότι η μπαταρία θα πρέπει (από το Πρόγραμμα) να λειτουργεί για τουλάχιστον 5 έτη. Αν για παράδειγμα σας χαλάσει η μπαταρία στα 4 έτη και η εταιρεία που έχετε επιλέξει έχει κλείσει ενώ εταιρεία των μπαταριών δεν σέβεται τις εγγυήσεις της τότε θα πρέπει να πληρώσετε 5.000€ χάνοντας οποιοδήποτε κέρδος είχατε αποκομίσει μέχρι τότε…

Παραδείγματα

Μία μέση ελληνική κατοικία είναι μονοφασική με κατανάλωση 5-7000kwh τον χρόνο. Για τον μηδενισμό της κατανάλωσης χρειάζεται ένα φωτοβολταϊκό 4-5kwp με μπαταρία 5kwh με κόστος 13-15.000€. Η μέγιστη επιδότηση για την κατηγορία Β είναι 7-8000€. Αν υποθέσουμε μέσο κόστος κιλοβατώρας 0.15 λεπτά το φωτοβολταϊκό αυτό θα μειώσει κατά 750-1000€ τον χρόνο τους λογαριασμούς της κατοικίας αποσβένοντας το κόστος μέσα σε λιγότερο από 7-8 έτη.

Αναλογικά μία ενεργοβόρα ελληνική κατοικία είναι τριφασική με κατανάλωση 12-15000kwh τον χρόνο. Για τον μηδενισμό της κατανάλωσης χρειάζεται ένα φωτοβολταϊκό 8-10kwp με μπαταρία 10kwh με κόστος 23-25.000€. Η μέγιστη επιδότηση για την κατηγορία Γ είναι 10-11000€. Αν υποθέσουμε μέσο κόστος κιλοβατώρας 0.15 λεπτά το φωτοβολταϊκό αυτό θα μειώσει κατά 1800-2250€ τον χρόνο τους λογαριασμούς της κατοικίας αποσβένοντας το κόστος μέσα σε λιγότερο από 6-7 έτη.

Συμπέρασμα

Το ενεργειακό κόστος έχει ανέβει δραματικά απειλώντας την οικονομική ευστάθεια των ελληνικών νοικοκυριών. Στη χώρα της ατέρμονης ηλιοφάνειας όμως, η λύση είναι τα φωτοβολταϊκά συστήματα. Σε συνδυασμό με την επιδότηση που ξεκίνησε η τεχνολογία είναι οικονομικά προσιτή για κάθε οικογένεια και θα βοηθήσει ουσιαστικά στον μηδενισμό των λογαριασμών ηλεκτρικής ενέργειας.

Άρθρο του κ. Μιχαήλ Νικ. Πέτσιου, Διδάκτορος ΕΜΠ, Διπλ. Ηλεκτρολόγου Μηχανικού Γενικού Δ/ντη της MP-Energy